گزارش عملکرد کتابخانه بیمارستان کودکان مفید

(سال 1400)

تامین منابع و مجموعه سازی

• تامین منابع چاپی: کتب مرجع ضروری لاتین و ترجمه‌های جدید کتاب نلسون ( از هر عنوان 2 نسخه) خریداری و در اختیار کاربران کتابخانه قرار گرفت.
• تامین منابع الکترونیک: مجموعه دیجیتال کتابخانه (‌در حال حاضر بالغ بر 500 عنوان کتاب انگلیسی به صورت الکترونیکی در کتابخانه بیمارستان موجود می‌باشد) نیز با توجه به محدودیت‌های مربوط به خرید نسخه‌های چاپی در سال 1400 و بر اساس درخواست اعضای محترم هیات علمی به گسترش خود ادامه داد. کتب مورد نیاز در مواقع لازم از طریق سایت‌ها و سامانه‌های دریافت کتب دیجیتال، تهیه و از طریق امکان گوگل درایو با اعضای هیات علمی به اشتراک گذاشته شد.

سازماندهی و امانت منابع اطلاعاتی

• سازماندهی: فهرست‌نویسی و رده‌بندی منابع چاپی و الکترونیکی کتابخانه بر اساس سیستم رده‌بندی پزشکی انجام می‌شود. در سال جاری با توجه به محدودیت در خرید منابع این خدمات محدود به کتب تهیه شده از طریق معاونت تحقیقات و فناوری بود.
• خدمات امانت: علی‌رغم همه‌گیری بیماری کووید 19، واحد امانت کتابخانه در ایام کاری بدون محدودیت از ساعت 7:30 صبح تا 14 بعد از ظهر به خدمت‌رسانی ادامه داد. کتب پس از تحویل به منظور جلوگیری از انتقال ویروس، بر اساس پروتکل تدوین شده توسط معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه به مدت یک هفته در فضایی خارج از قفسه‌های کتابخانه نگهداری و پس از آن وارد قفسه‌ها شدند. امکان تمدید تلفنی منابع به امانت برده شده نیز به منظور جلوگیری از مراجعه‌های غیرضروری به فهرست خدمات امانت کتابخانه اضافه شد.

خدمات مرجع حضوری و الکترونیکی

• خدمات مرجع حضوری: خدمات مرجع حضوری کتابخانه شامل راهنمایی و ارائه اطلاعات به صورت حضوری به کاربران کتابخانه می‌باشد که معمولا توسط مسئول کتابخانه و در سایت کامپیوتر کتابخانه صورت می‌گیرد. مراجعان به سایت کامپیوتر کتابخانه به طور متوسط ده کاربر در روز می‌باشد که شامل اساتید و اعضای هیات علمی، دانشجویان (اعم از اینترن، استاژر، رزیدنت و فلو) و پرسنل بیمارستان می‌باشد. نیازهای هر گروه از کاربران مذکور متنوع می‌باشد. به طور مثال معمولاً خدمات ارائه شده به اعضای هیات علمی شامل رفع اشکالات آنها حین کار با نرم‌افزارهای مختلف مانند آفیس، مندلی، اندنوت یا کار با پایگاه‌های اطلاعاتی مختلف می‌باشد. مشکلات دانشجویان بیشتر در راستای راهنمایی جهت دریافت نام کاربری و کلمه عبور جهت استفاده از سیستم‌های بیمارستان، کمک در بازیابی مقاله، پایان‌نامه یا کتابی خاص، راهنمایی در فرایند وارد کردن پروپوزال پایان‌نامه در سامانه پژوهان و یا راهنمایی در ایجاد ایمیل آکادمیک و کار با آن می‌باشد. پرسنل بیمارستان نیز با نیازهایی مانند کار با سامانه‌های مختلف دانشگاه و بیمارستان، دریافت فیش حقوقی و در برخی مواقع دریافت متن کامل کتابی خاص به این بخش مراجعه می‌کنند. در کنار مراجعه حضوری کاربران، این بخش از طریق شماره داخلی 1288 نیز پاسخگوی سوالات کاربران می‌باشد.
• خدمات مرجع الکترونیکی: در کنار گزینه از کتابدار بپرس که در سایت کتابخانه بیمارستان تعبیه شده است و به مدت 3 سال است که خدمت‌رسانی می‌کند، ارائه خدمات ایمیلی نیز با توجه به الگوی ارائه خدمات از راه دور و بر اساس پروتکل معاونت تحقیقات و فناوری به اجرا درآمد. مستندات مربوط به ارائه این خدمات از طریق گرفتن عکس از مکاتبات انجام شده در طول ارزیابی‌های فصلی به مدیریت منابع علمی دانشگاه نیز ارائه می‌شود. برخی از خدمات ارائه شده از این طریق عبارتند از: ارائه فهرست مجلات نمایه شده در ISIبر اساس زمینه موضوعی به اعضای هیات علمی، ارائه خدمات انتخاب مجلات مناسب بر اساس سامانه‌های معتبر پیشنهاد مجلات مانند الزویر و اشپرینگر ( در این خدمات بر اساس چکیده انگلیسی مقاله فهرستی از مرتبط‌ترین مجلات بر اساس احتمال پذیرش و مدت زمان پاسخگویی مجله ارائه می‌شود)، ارائه گزارش مشابهت‌یابی متنی مقاله با استفاده از سامانه دانشگاه (بر اساس حساب کاربری ویژه‌ای که از طرف وزارت بهداشت در اختیار اینجانب قرار داده شده به صور سالانه امکان مشابهت‌یابی 100 مقاله به صورت رایگان فراهم می‌باشد). ارائه خدمات جانبی مانند تهیه گزارش مقالات منتشر شده توسط اعضای هیات علمی در کنار شاخص‌های علم سنجی آنها مانند H-index، کمک به ارزیابی پروفایل اسکوپوس اعضای هیات علمی و حل مشکلات مربوط به این پروفایل‌ها مانند تنوع در املای اسامی یا عدم ایندکس شدن مقاله‌ای خاص در پروفایل فرد از دیگر خدمات مرجع الکترونیکی ارائه شده توسط کتابخانه بیمارستان می‌باشد. در برخی موارد با توجه به درخواست اساتید خدمات آگاهی‌رسانی جاری نیز مبتنی بر زمینه موضوعی مورد علاقه فرد ارائه می‌شود. به طور مثال تنظیم دریافت آخرین مقالات منتشر شده در پایگاهی خاص و یا در گوگل اسکالر در ایمیل اساتید یا آگاهی از کنفرانس‌های آتی در موضوعی خاص از خدماتی است که تحت غالب خدمات آگاهی‌رسانی جاری ارائه می‌شود.

خدمات آموزشی

برگزاری کارگاه‌های تخصصی:با توجه به پاندمی کووید 19 کلیه کارگاه‌های حضوری دانشگاه به منظور جلوگیری از گسترش بیماری کنسل شدند. با این حال آموزش‌های تک کاربره جهت استفاده از پایگاه‌ها و یا نرم‌افزارهای کاربردی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی همچنان در سایت کامپیوتر کتابخانه ارائه می‌شود. ضبط کارگاه مندلی با همکاری دانشکده آموزش مجازی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و بارگذاری آن در سایت ذره بین از دیگر اقدامات انجام شده در راستای ارائه آموزش‌های مجازی بوده است که در بازه زمانی کمتر از یک ماه بیش از 600 مشاهده داشته است. (https://zarrebin.org/course/view.php?id=155) روز‌آمد‌سازی فایل‌ها و اسلایدهای آموزشی موجود در وب‌سایت کتابخانه نیز از دیگر اقدامات انجام شده در راستای ارائه خدمات آموزشی در سال 1399 بود. لازم به ذکر است مسئول کتابخانه جهت روزآمد نگاه داشتن اطلاعات خود به منظور ارائه خدمات آموزشی با کیفیت، در کارگاه‌های آموزشی مجازی متعددی طی سال 1399 شرکت داشته است.

سالن مطالعه کتابخانه

فعالیت سالن مطالعه کتابخانه به صورت 24 ساعته در تمام ایام هفته، از دیگر خدمات ارائه شده توسط کتابخانه بیمارستان کودکان مفید می‌باشد. هماهنگ‌سازی جهت نظافت سالن، امنیت و تردد منظم کاربران بر عهده مسئول کتابخانه مرکز است. با توجه به ظرفیت و ازدحام فضای سالن مطالعه امکان ارائه خدمات به حداکثر 5 کاربر میهمان نیز وجود دارد که پس از تائید درخواست متقاضیان توسط معاونت محترم آموزش بیمارستان، کارت تردد موقت (6 ماهه) برای کاربران میهمان صادر می‌شود. در سال 1400 با توجه به شرایط همه‌گیری، کتابخانه مرکز تنها یک کاربر میهمان داشت.

فعالیت های پژوهشی

لازم به توضیح است که فعالیت‌های پژوهشی تنها در برخی از کتابخانه‌های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ارائه می‌شود و بیمارستان کودکان مفید تنها کتابخانه بیمارستانی است که در اجرای طرح‌های تحقیقاتی در سطح بیمارستان و دانشگاه مشارکت دارد. نوع مشارکت کتابخانه بیمارستان در این طرح‌ها متنوع بوده و از طراحی پژوهش، گردآوری داده‌ها، تجزیه و تحلیل تا تهیه گزارش نهایی را در بر می‌گیرد. مستندات مربوط به طرح‌های تحقیقاتی خاتمه یافته و در حال اجرای این مرکز در پایان گزارش حاضر ارائه شده است. در کنار مشارکت رسمی در طرح‌های تحقیقاتی، مسئول کتابخانه این مرکز به صورت غیررسمی در فرایند گردآوری اطلاعات (در مطالعات مرور نظام‌مند) نیز مشارکت داشته است. مشارکت‌های انجام شده با گروه روماتولوژی کودکان (خاتمه یافته و منتشر شده) و گروه جراحی کودکان (در حال اجرا) بوده است. بارگذاری نسخه‌های ورد و پی دی اف پایان نامه دفاع شده در بیمارستان کودکان مفید در سامانه پارس آذرخش از وظایف کتابخانه این مرکز می‌باشد. با این حال مسئول کتابخانه بیمارستان در کنار بارگذاری اطلاعات اقدام به نمایه‌سازی موضوعی پایان‌نامه‌ها از سال 1395 نیز نموده است که زمینه ترسیم نقشه علمی پایان‌نامه‌های حوزه اطفال در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی را فراهم می‌سازد. پروپوزال این طرح به صورت یک پروژه تحقیقاتی تدوین شده است و جهت تصویب در اختیار معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه قرار خواهد گرفت.

فعالیت های جانبی کتابخانه

• با توجه به این که مسئول کتابخانه مرکز در اواخر سال 1398 به عنوان رابط علم‌سنجی دانشگاه در بیمارستان کودکان مفید معرفی شد، وظیفه تدوین و تکمیل اطلاعات علم‌سنجی اعضای هیات علمی مرکز بر اساس موارد مورد نیاز واحد علم‌سنجی دانشگاه نیز بر عهده کتابخانه بیمارستان می‌باشد. در سال 1399 گزارش اولیه از اطلاعات موجود اعضای هیات‌علمی طی یک فایل اکسل تهیه و برای واحد علم‌سنجی دانشگاه ارسال گردید. با توجه به عدم پاسخگویی به موقع اساتید به اطلاعات درخواستی، تکمیل و روزآمدسازی اطلاعات پروفایل اعضای هیات علمی پروسه‌ای زمان‌بر و نیازمند پیگیری‌های مکرر بود. متاسفانه همچنان برخی از اساتید پاسخگوی اطلاعات درخواستی نیستند.
• با توجه به سمت اینجانب در مدیریت منابع علمی دانشگاه به عنوان مسئول واحد تحقیق و توسعه، و نیز عضویت در هیات تحریریه مجله JMLIS(نخستین مجله انگلیسی زبان کتابداری پزشکی در ایران)، وظیفه ارزیابی و اصلاح طرح‌های تحقیقاتی و ایده‌های پژوهشی ارائه شده به این مدیریت در کنار شرکت در جلسات هیات تحریریه نیز بر عهده اینجانب می‌باشد. 
• با توجه به ارزیابی فصلی کتابخانه‌های وابسته به دانشگاه که به صورت ارزیابی کلی و ارزیابی وب‌سایت کتابخانه صورت می‌پذیرد، انجام اقدامات اصلاحی لازم در فرایندها و نیز روزآمد‌سازی وب سایت کتابخانه از دیگر وظایف مسئول کتابخانه می‌باشد. مستندات مربوط به ارزیابی‌های انجام شده پیشین جهت استحضار به پیوست ارائه می‌شود. لازم به ذکر است با توجه به این که وب‌سایت کتابخانه به صورت پیج وابسته به وب‌سایت بیمارستان اداره می‌شود، تحت کنترل واحد فناوری اطلاعات بیمارستان قرار دارد. لذا جهت هر بار روزآمد‌سازی اطلاعات ناگزیر از تهیه فایل‌ها به صورت جداگانه و درخواست از مسئول ITجهت درج در وب‌سایت هستم که با توجه به بار کاری این واحد معمولا با تعویق و گاهی به صورت ناقص انجام می‌شود. البته درخواست‌هایی مبنی بر تعریف اینجانب به عنوان ادمین بخشی از وب‌سایت نیز ارائه دادم که به دلایل امنیتی مورد پذیرش واقع نشد.
• فرایند وجین منابع: وجین منابع فرایندی منظم نیست و بر اساس نیاز، در صورت صلاحدید مسئول کتابخانه صورت می‌پذیرد. در فروردین ماه سال جاری فرایند وجین کتابخانه (4 سال پس از آخرین وجین انجام شده) صورت گرفت و 130 عنوان کتاب که بر اساس دستورالعمل وجین مصوب شورای تخصصی مدیریت منابع علمی، کاربرد نداشته و شرایط وجین را دارا بودند جهت خروج از مجموعه آماده شده‌اند. هماهنگی‌های لازم جهت انتقال یا امحای منابع مذکور با مدیریت منابع علمی و کتابخانه ملی کشور در حال انجام است.
• همکاری در فرایند آموزش تجویز اطلاعات سلامت به کارآموزان کتابداری پزشکی از دیگر فعالیت های کتابخانه این مرکز است که در اثر همه گیری بیماری کووید-19 در سال 1399 به تعویق افتاد. با این حال مسئول کتابخانه این مرکز به دلیل ارائه خدمات پژوهشی و آموزشی در راستای پایه گذاری خدمات اطلاع درمانی در دانشگاه های علوم پزشکی کشور در سال 1398 رتبه اول کشوری در کتابداری بالینی را کسب کردند که مورد تقدیر ریاست مرکز توسعه و هماهنگی اطلاعات و انتشارات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و نیز معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز قرار گرفت. مستندات مربوط به کسب این رتبه به پیوست ارائه می گردد.