مرکز پزشکی، آموزشی و درمانی مفید

تعریف ایمنی بیمار: Patient  Safety

 سازمان جهانی بهداشت معتقد است که میلیون ها بیمار در سرتاسر جهان سالانه از ناتوانی، آسیب یا مرگ ناشی از مراقبت غیر ایمن رنج می برند. عفونت های مرتبط با مراقبت بهداشتی، تشخیص های اشتباه، تأخیر در درمان، آسیب ناشی از استفاده نامناسب از وسایل پزشکی وحوادث ناخواسته در نتیجه خطاهای دارویی از علل شایع آسیب های قابل پیشگیری به بیماران هستند، لذا می توان گفت که تامین ایمنی بیمار یک استراتژی مهم در حوزه است که با بکارگیری دانش و روش های علمی برای دستیابی به سیستم ارائه مراقبت های درمانی قابل اعتماد و صحیح تلاش می کند. به عبارتی دیگر ایمنی بیمار همان اجتناب، پیشگیری و بهتر شدن نتایج نامطلوب یا آسیب ناشی از فرآیند مراقبت سلامت است و در این میان ایمنی، فرهنگ، کیفیت و مدیریت در کنار هم تأثیر گذار می باشند. جهت نیل به بیمارستان هایی که دارای سطح بالاتری از ایمنی برای بیماران باشند، بیمارستان های دوستدار ایمنی معرفی شده اند که بیمارستان هایی دولتی یا خصوصی هستندکه بر اساس استانداردهای سازمان بهداشت جهانی از طرف وزارت بهداشت یک کشور انتخاب و استانداردهای ایمنی بیمار و شاخص های اصلی را دریافت می نمایند.

اهداف ایمنی بیمار

ایمنی بیمار، تلاش در جهت پیشگیری و کاهش خطرات، خطاها و آسیب‌هایی است که در حین ارائه‌ی خدمات سلامت، برای بیماران ایجاد می‌شود. اساس ایمنی بیمار، بهبود مداوم بر پایه‌ی یادگیری از خطاها و وقایع ناگوار می‌باشد.

اصول اولیه ایمنی بیمار در 9 راه حل ایمنی بیمار ارائه شده از سوی سازمان بهداشت جهانی گنجانده شده است.

9 راه حل ایمنی بیمار

• توجه به داروهای با اشکال و تلفظ و مشابه

• شناسایی صحیح بیمار

• برقراری ارتباطات موثر کارکنان سلامت در زمان تحویل بیمار

• انجام پروسیجر صحیح در محل صحیح بدن بیمار

• تضمین صحت دارویی در مراحل انتقالی ارائه خدمات

• کنترل محلول‌های الکترولیتی با غلظت بالا

• اجتناب از اتصالات نادرست کاتترها و لوله‌ها

• استفاده‌ی یکباره از وسایل تزریقات

• بهبود بهداشت دست جهت جلوگیری از عفونت‌ها

دستورالعمل های ایمنی بیمار

دستورالعمل شناسایی صحیح بیمار 

دستورالعمل پیشگیری از سقوط بیمار 

دستورالعمل تزریقات ایمن 

دستورالعمل جراحی ایمن 

دستورالعمل اخذ رضایت آگاهانه از بیمار 

دستورالعمل تضمین صحت دارویی 

دستورالعمل داروهای هشدار بالا 

دستورالعمل داروهای با اسامی و اشکال مشابه 

دستورالعمل پیشگیری از زخم فشاری 

دستورالعمل پیشگیری از اتصالات نادرست کاتترها و لوله‌ها 

دستورالعمل برقراری ارتباطات در حین تحویل بیماران 

دستورالعمل بازدیدهای مدیریتی ایمنی بیمار

استاندارد های ایمنی بیمار

استانداردهای الزامی استانداردهایی هستند که برای به رسمیت شناخته شدن بیمارستان به عنوان بیمارستان دوستدار ایمنی بیمار ضروری است به صورت 100 % تحقق یابند، تعداد این استاندارد ها 20 عدد بوده و شامل موارد زیر می باشد :

استاندارد های الزامی :

1 .بیمارستان در مورد ایمنی بیمار برنامه استراتژیک دارد و آن را اجرایی و عملیاتی می کند.

2 .بیمارستان دارای مدیران و کارمندانی می باشد که وظایف، مسئولیت و اختیاراتی در خصوص ایمنی بیمار دارند.

3 .مدیران به منظور ارتقاء فرهنگ ایمنی بیمار، شیوه های اجرایی سالمت بیمار را رهبری می کند.

4 .افراد به کار گرفته شده مدیریت ریسک و سلامت بیمار را کنترل می نمایند.

5 .بیمارستان به طور ماهیانه، مورتالیتی و موربیدیتی را در کمیته های بیمارستانی بررسی می کند.

6 .وسایل و لوازم ضروری در بیمارستان در دسترس، آماده و کالیبره می باشد.

7 .بیمارستان برنامه و پروتکل مشخصی جهت پاک سازی لوازم پزشکی جهت استفاده مجدد آنها دارد.

8 .بیمارستان تجهیزات کافی جهت پاک سازی و استریلیزه کردن سریع لوازم را دارد

9.پرسنل استخدام شده در بیمارستان (چه دائمی و چه موقتی) مهارت کافی و دانش لازم جهت اجرای برنامه ها را دارند.

10 .قبل از انجام هر پروسیجر تهاجمی از بیمار رضایت گرفته می شود و بیمار از تمام خطرات احتمالی پروسه اطلاع دارد.

11 .شناسایی صحیح بیماران (تمامی بیماران از طریق نام و نام خانوادگی و تاریخ تولد شناسایی می شوند)

12 .بیمارستان کانال های ارتباطی برای بحران های ضروری دارد و دارای یک نظام و برنامه مشخص جهت شناسایی موارد مربوط به ایمنی بیمار می باشد.

13 .بیمارستان برنامه مشخص و مناسبی در مورد نتایج آزمایشاتی که پس از ترخیص بیمار دریافت می شود دارد.

14 .بیمارستان گایدلاین ها و دستور العمل هایی در خصوص کنترل و پیشگیری از عفونت دارد.

15 .بیمارستان نظام و دستورالعمل مشخص در خصوص ضد عفونی تمام تجهیزات و لوازم بخصوص در شرایط بحران را دارد.

16.بیمارستان گایدلاین و دستورالعمل هایی در مورد ایمنی خون و فرآورده های آن دارد که آن را عملیاتی و اجرایی می کند.

17.بیمارستان سیاست انجام تزریقات ایمن ، تزریقات واکسن وinfusion   ایمن –جراحی ایمن را دارد.

18.بیمارستان یک سیستم دارو دهی ایمن دارد (وجود دارو های حیاتی 24 ساعته در بیمارستان - بیمارستان برای مراحل انتخاب دارو، خرید و تامین دارو ، نگهداری و انبار دارو، order نویسی آماده کردن دارو و تجویز دارو به بیمار دستور العمل مشخصی دارد)

19.بیمارستان دارای استاندارد های  محیط ایمن می باشد. (بیمارستان محیط فیزیکی ایمن برای بیماران ، برای کارکنان و ملاقات کنندگان دارد .

20.بیمارستان دارای سیستم مدیریت دفع مناسب پسماندهای بیمارستانی می باشد .

استانداردهای اساسی: شامل حداقل استانداردهایی هستند که بیمارستان باید برای ایمنی بیماران از آنها تبعیت کند. اگر

چه تعیین سطح بیمارستان دوستدار ایمنی بیمار بستگی به درصد استانداردهای اساسی محقق شده دارد ولی دستیابی به 100 %استانداردهای اساسی برای دریافت پایین ترین سطح عنوان بیمارستان دوستدار ایمنی بیمار (سطح یک) الزامی نیست . البته درصد استانداردهای اساسی محقق شده جهت محک زنی داخلی برای مستند نمودن میزان پیشرفت در طی زمان حائز اهمیت می باشد.

استانداردهای پیشرفته: الزاماتی هستند که بیمارستان باید بسته به ظرفیت و منابع خود در جهت دستیابی به آنها به منظور تقویت خدمات ایمن اقدام نماید.

شاخص های ایمنی بیمار

درصد ایجاد زخم فشاری در بیمارستان

درصد سقوط بیمار 

درصد عفونت های بیمارستانی

عوارض انتقال خون

خطاهای دارویی

درصد تزریق یا مصرف خوراکی اشتباه داروهای پرخطر که منجر به مرگ یا عارضه پایدار 

درصد شوک آنافیلاکسی ناشی از تزریق یا مصرف خوراکی دارو که منجر به مرگ یا عارضه پایدار 

درصد تکرار مرگ یا عوارض شدید ناشی از یک نوع درمان دارویی 

درصد عوارض بیهوشی 

میزان بروز عوارض جراحی

درصد سوختگی با کوتر حین عمل

درصد بیماران دچار خونریزی یا هماتوم شدید بعد جراحی منجر به مرگ یا عارضه پایدار

درصد آمبولی ریوی پس از اعمال جراحی 

درصد جاماندن جسم خارجی در بدن بیمار پس از عمل جراحی

درصد انجام عمل جراحی روی عضو یا بیمار اشتباه 

درصد وقایع ناخواسته

فرایندهای ایمنی بیمار:

فرایند پیشگیری از سقوط از تخت

فرایند نحوه گزارش و برخورد با وقایع ناخواسته درمانی

فرایند گزارش خطاهای درمانی

فرایند انتقال ایمن بیمار

فرایند ارجاع ایمن بیمار

فرآیند نحوه برخورد با نتایج بحرانی آزمایشات